Đối với nhiều bạn, đặc biệt là sinh viên thì ít nhiều đã từng nghe tới hoặc dùng đến mô hình SWOT. Đây là một công cụ hữu ích nhằm giúp cho việc thiết lập các mục tiêu và xây dựng kế hoạch hiệu quả hơn. Vậy hãy để chúng tôi giúp bạn tìm hiểu rõ về SWOT là gì và cách xây dựng mô hình này hiệu quả nhất như thế nào nhé.
Mô hình SWOT là mô hình gì?
SWOT là viết tắt của 4 từ của tiếng Anh chính là Strengths, Weaknesses, Opportunities và cuối cùng là Threats. Dịch theo tiếng Việt đó chính là điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức cần vượt qua.
Trong đó thì điểm mạnh và điểm yếu được xem như là hai yếu tố nội bộ tiên quyết trong một doanh nghiệp. Ví dụ như là danh tiếng, đặc điểm và vị trí địa lý. Gọi là những yếu tố nội bộ, bởi đây chính là những yếu tố mà bạn có thể cố gắng để thay đổi.
Còn cơ hội và thách thức trong mô hình SWOT là hai yếu tố ảnh hưởng từ bên ngoài. Ví dụ như là nguồn cung ứng, đối thủ cạnh tranh, giá thị trường, bởi chúng là những yếu tố mà con người, nhà lãnh đạo không thể kiểm soát được.
Phân tích SWOT có nghĩa là phân tích gì?
Phân tích SWOT chính là yếu tố quan trọng giúp cho nhà kinh doanh tạo chiến lược sản xuất cho doanh nghiệp. Phân tích SWOT còn được áp dụng cho tất cả doanh nghiệp hoặc các tổ chức, có thể là các dự án riêng lẻ mà doanh nghiệp sẽ hoặc đang triển khai.
Nói tóm lại thì phân tích mô hình SWOT doanh nghiệp bao gồm là các khía cạnh như:
- Thế mạnh chính là đặc điểm doanh nghiệp hoặc các dự án đem lại lợi thế cho việc cạnh tranh so với các đối thủ khác.
- Điểm yếu là đặc điểm của doanh nghiệp hoặc các dự án khiến cho doanh nghiệp hoặc dự án lép vế hơn so với đối thủ khác.
- Cơ hội là một trong những nhân tố môi trường có thể khai thác được nhằm mục đích dành cho mình lợi thế.
- Thách thức là nhân tố của môi trường có thể gây tác động tiêu cực đến doanh nghiệp hoặc là dự án.
Đánh giá ưu và nhược điểm của mô hình SWOT
Ở mỗi dự án và mô hình nào đó không riêng gì SWOT chắc hẳn không thể nào hoàn toàn hoàn hảo và cũng không thể là tập hợp của những điểm xấu mà sẽ có cả ưu và nhược điểm riêng.
Ưu điểm của mô hình SWOT
Không tốn chi phí ở SWOT là một phương pháp giúp phân tích tình hình kinh doanh hoặc bất kỳ một dự án nào đó do doanh nghiệp thực hiện. Phương pháp này khá hiệu quả và tiết kiệm chi phí, đây là 2 lợi thế lớn của việc phân tích SWOT.
Kết quả quan trọng ở SWOT sẽ đánh giá được trên 4 phương diện là điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và cả thách thức để cho doanh nghiệp rút ra được kết quả chính xác nhất nhằm hoàn thiện dự án và vượt qua rủi ro.
Ý tưởng mới ở mô hình SWOT có thể cung cấp các ý tưởng mới nhằm giúp cho doanh nghiệp bằng cách phân tích cả 4 mục cơ hội, thách thức, điểm mạnh và cuối cùng là điểm yếu của SWOT. Mô hình này không chỉ cho bạn biết lợi thế – bất lợi mà còn là cả những mối đe dọa giúp bạn đối phó tạo hiệu quả hơn trong tương lai, giúp những kế hoạch được thuận lợi tiến hành, tránh xảy ra các rủi ro tốt nhất.
Nhược điểm
Kết quả chưa được chuyên sâu bởi vì việc phân tích mô hình SWOT còn khá đơn giản, nên là kết quả nhận về được chưa thực sự là phản ánh đúng các khía cạnh. Kết quả không giúp đưa ra phản biện mà chỉ tập trung vào chuẩn bị dự án, điều đó là không đủ để hoàn thiện việc đánh giá và đưa ra các định hướng cho mục tiêu..
Phân tích chủ quan, thiếu dữ liệu bởi vì một phân tích đầy đủ chính là phân tích đánh giá được các ảnh hưởng đến hiệu suất công ty, những dữ liệu đáng tin cậy, có những liên quan và có thể được so sánh với nhau từ đó đưa ra các quyết định cho việc kinh doanh.
Tuy nhiên thì SWOT không làm được việc này, việc phân tích mô hình SWOT chưa đủ để có thể đưa ra kết luận hay bất kỳ quyết định nào. Tất cả dữ liệu có được chỉ phản ánh thiên vị như thực hiện nghiên cứu hay là cả việc phân tích. Ngoài ra thì dữ liệu dùng để phân tích SWOT chưa thể hiện thực sự đúng bản chất, có thể lỗi thời ngay lập tức.
Cách xây dựng mô hình SWOT một cách cơ bản
Thông thường thì sơ đồ SWOT được trình bày dưới dạng mô hình ma trận với 4 ô vuông tượng trưng cho 4 yếu tố. Tuy nhiên bạn cũng có thể liệt kê ra các ý cho từng mục dưới dạng một danh sách. Trình bày như thế nào là tùy mỗi người.
Sau khi thảo luận thì phải thống nhất phiên bản SWOT sao cho hoàn chỉnh nhất, liệt kê các ý trong cả 4 yếu tố theo thứ tự ưu tiên nhiều nhất cho tới ít ưu tiên.
Strength – Thế mạnh
Yếu tố đầu tiên trong việc phân tích SWOT chính là Strength, tức là điểm mạnh, bao gồm các phần được liệt kê như sau:
Như bạn đoán được thì yếu tố này giải quyết được những điều mà doanh nghiệp đặc biệt làm tốt nhất, chẳng hạn như là môi trường làm việc tốt, hay là các ý tưởng bán hàng độc đáo, sở hữu nguồn nhân lực tuyệt vời với bộ máy lãnh đạo thực sự xuất sắc,..
Ngoài ra thù bạn cũng cần nghĩ tới đối thủ của mình. Chẳng hạn như nếu tất cả đối thủ khác đều tập trung cung cấp sản phẩm chất lượng cao thì dù cho bạn có sản phẩm tốt thì điều này cũng chưa hẳn là lợi thế.
Weakness – Điểm yếu
Quá tự tin vào điểm mạnh của mình cũng có thể sẽ trở thành yếu điểm cho doanh nghiệp của bạn, khi doanh nghiệp không thể tự nhìn nhận ra những thiếu sót cần phải thay đổi.
Liệu bạn có thể nhận ra vấn đề gì khiến cho kế hoạch kinh doanh của Quý vừa rồi không có kết quả?
Đối với điểm yếu thì bạn cũng phải có cách nhìn tổng quan nhất về cả khách quan lẫn chủ quan: Đối thủ có đang làm tốt hơn bạn không và những điểm yếu mà người khác thấy mà bạn không tự nhận ra thì hãy thành thật và nhìn nhận thẳng thắn đối với điểm yếu của mình.
Opportunity – Cơ hội ở mô hình SWOT
Mục tiếp theo trong các yếu tố phân tích về SWOT là Opportunity, cơ hội. Doanh nghiệp của bạn đang sở hữu một khối lượng lớn khách hàng được đánh giá là tiềm năng, được tạo ra bởi một đội ngũ marketing chuyên nghiệp? Đó chính là cơ hội. Doanh nghiệp của bạn đang tiến hành phát triển một ý tưởng mới, kỳ vọng sẽ mở ra một “đại dương” mới? Đó lại là một cơ hội khác nữa.
Doanh nghiệp bạn có thể tận dụng những yếu tố cơ hội nằm trong mô hình SWOT đến từ xu hướng của công nghệ và thị trường hay những thay đổi trong chính sách của chính phủ liên quan tới lĩnh vực của bạn. Thay đổi các mặt về xã hội, dân số hoặc lối sống, các sự kiện địa phương, thậm chí là cả xu hướng khách hàng.
Một số câu hỏi được gợi ý được liệt kê như sau:
- Làm thế nào để cải thiện quá trình bán hàng hoặc hỗ trợ khách hàng hiện có/ tiềm năng?
- Những kiểu làm truyền thông nào sẽ giúp thúc đẩy chuyển đổi khách hàng hiệu quả?
- Làm thế nào để có được nhiều hơn nữa những Guru ở trong ngành ủng hộ cho thương hiệu?
- Phương pháp tối đa trong quy trình làm việc liên thông với phòng ban hiệu quả nhất là gì?
- Liệu còn tồn tại ngân sách, công cụ hoặc tài nguyên nào đó mà doanh nghiệp chưa tận dụng hết mức nhằm tối đa hóa cơ hội cho mô hình SWOT?
- Những kênh quảng cáo nào là tiềm năng nhưng bị doanh nghiệp bỏ lỡ nhiều hay không?
Threat – Rủi ro
Yếu tố cuối cùng trong phân tích SWOT của mô hình SWOT là Threat – Thách thức, Thách hoặc các mối đe dọa, rủi ro, rất nhiều tên gọi dành cho Threat, nhưng chung quy lại thì mọi thứ có thể gây rủi ro đến quá trình thành công hoặc phát triển của doanh nghiệp.
Rủi ro này có thể bao gồm nhiều yếu tố như đối thủ cạnh tranh mới lạ, trẻ trung hay thay đổi về mặt luật pháp, rủi ro xoay quanh chuyển tài chính. Và tất cả mọi thứ khác có khả năng tác động xấu, tiêu cực cho tương lai doanh nghiệp hoặc kế hoạch kinh doanh.
Dù vậy thì chắc hẳn sẽ có nhiều Thách thức hoặc rủi ro tiềm tàng mà doanh nghiệp sẽ phải đối mặt, mà không thể nào lường trước được, như là thay đổi môi trường pháp lý, các biến động thị trường, hay thậm chí các rủi ro của nội bộ như lương thưởng không hợp lý gây cản trở tới sự phát triển doanh nghiệp.
Cách phân tích và lập chiến lược mô hình SWOT
Để minh họa cho cách thức triển khai, chúng tôi sẽ ví dụ về phân tích SWOT cho quán cà phê tạm có tên là My Home. Và điều cần làm để chúng ta có thể bắt đầu thực hiện, phân tích mô hình SWOT và từ đó đưa ra các chiến lược phát triển phù hợp cho doanh nghiệp đó chính là thiết lập ma trận cho SWOT.
Trình bày và phân tích SWOT dưới dạng ma trận giúp cho bạn dễ dàng có thể lập chiến lược theo từng yếu tố riêng biệt. Sau ma trận thì bạn sẽ dễ dàng nhận thấy sự khác nhau, điểm mạnh điểm yếu của doanh nghiệp bạn qua từng yếu tố rõ ràng, sau đó là công đoạn liệt kê, đây là lúc để bạn dựa vào đó thiết lập chiến lược kinh doanh cho doanh nghiệp dựa trên 4 yếu tố trong mô hình SWOT.
Bảo đảm phải phát huy được điểm mạnh, hạn chế và cải thiện điểm yếu, tận dụng cơ hội một cách triệt để, cuối cùng là hạn chế rủi ro tối đa nhất có thể. Tuy nhiên, lý tưởng nhất theo chúng tôi nghiên cứu thì chiến lược cũng có thể kết hợp ưu điểm với cả nhược điểm với nhau, sau đó chuyển yếu thành mạnh và trở thành kiểu chiến lược lý tưởng nhất!
Kết luận
Cuối cùng ta có thể rút ra được rằng, khi phân tích SWOT tức là phân tích 4 yếu tố quan trọng làm nên mô hình SWOT là Strengths (thế mạnh), Weaknesses (điểm yếu), Opportunities (Cơ hội), Threats (mối đe dọa) nhằm xác định được mục tiêu chiến lược và hướng đi riêng cho doanh nghiệp.
